แคว้นพะเยา พ ศ1640 1881
1.แคว้นพะเยาตั้งขึ้นในช่วงเวลา พ.ศ. 1640-1881 ศึกษาเรื่องราวได้จากตำนานเมืองพะเยา และตำนานพื้นเมืองเชียงใหม่
2.แคว้นพะเยามีศูนย์กลางอำนาจอยู่ที่จังหวัดพะเยาในปัจจุบัน ซึ่งมีทำเลที่เหมาะสมแก่การตั้งเมืองอยู่ 3 ประการ คือ
ทางตอนใต้มีแม่น้ำอิงไหลผ่าน, ทางทิศตะวันออกมีกว๊านพะเยา และ มีสิ่งศักดิ์สิทธิ์คู่บ้านคู่เมือง คือ พระธาตุจอมทอง
3.ผู้สร้างเมืองพะเยา คือขุนจอมธรรม ซึ่งเป็นกษัตริย์ที่ยึดมั่นศรัทธาในพระพุทธศาสนา ปกครองเมืองแบบนครรัฐอิสระมีความสัมพันธ์กันอย่างแน่นแฟ้นกับเมืองนครหิรัญเงินยาง (ล้านนา)